Konya Bilim Merkezi İlimge

Yakın Tarihin Kara Lekesi: Srebrenitsa

 Derya Bakır
 5 dk  345

Yugoslayva dağıldıktan sonra eski topraklarında yedi tane devlet doğdu: Hırvatistan, Sırbistan, Kosova, Bosna-Hersek, Slovenya, Makedonya ve Karadağ. 1992 yılında Yugoslavya’nın düşmesiyle Sırplar Yugoslav halklarına katliam uygulamaya başladı. Bunun üzerine Birleşmiş Milletler bölgede altı bölgeyi “güvenli bölge’’ ilan etti: Goradze, Tuzla, Saraybosna, Zepa, Srebrenitsa ve Bihaç. Güvenli bölge ilanından sonra Srebrenitsa'nın nüfusu yirmi dört binden altmış bine yükseldi.

Srebrenitsa katliamı, Yugoslavya İç Savaşı’nda Sırp ordusunun Srebrenitsa’ya karşı gerçekleştirdiği 95 Kriyava harekâtı ve sonrasında yaşanan katliamdır. 11 Temmuz 1995 tarihinde Sırplar, Birleşmiş Milletler’in koruması altındaki altı bölgeden biri olan, tarafsız Srebrenitsa’ya girdi ve girdiği gibi en az 8372 insan ağır donanımlı Sırp ordusu tarafından Ratko Mladiç komutasında katledilmiştir.


11 Temmuz 1995’te Srebrenitsa’da bir okulun öğretmenler odasında General Ratko Mladiç, sivil halkı temsilen bir öğretmen ve Birleşmiş Milletler adına Hollandalı Karremas müzakerelerine devam ediyorlardı. General halkı temsilen orada bulunan öğretmene silahların teslim edilmesi gerektiğini söyledi ve teslim edenlere bir şey olmayacağı sözünü verdi. Bu konuşmalar yapılırken Birleşmiş Milletler adına orada bulunan komutandan hiç ses çıkmadı. Toplantı sonrasında Karremans, Boşnakların alkışları arasında halka, Birleşmiş Milletler korumasında olduklarını yineledi.

Mladiç şehre inip Sırp televizyonu kameralarına “Şu anda 11 Temmuz 1995, Sırp Srebrenitsa’sındayız. Tam da kutsal gününün arifesinde bu kasabayı Sırp milletine armağan ediyoruz. Türklere olan isyanın anısına, Müslümanlardan intikam alma vakti geldi.’’ demecini verdi. Mladiç’in bu sözlerinden sonra Sırp askerleri Boşnaklara korkmamaları gerektiğini, otobüslerle tahliye edileceklerini bildirdi ve onları otobüslere çağırdılar. Öldürüleceklerinin farkına varan birçok insan dağlık ve ağaçlık alanlara kaçmaya başladı. Bunu fark eden askerler dağlık alana kaçan insanlara, diğer insanların ve kameranın önünde ateş açmaya başladı. Kamera görüntülerine yansıyan bir olayda yakaladıkları Boşnaklardan birine “Silahlı mısın?’’ diye sordular. “Hayır, sivilim.’’ cevabına “Korkuyor musun?’’ diye soruldu. Boşnak’ın cevabı ise “Neden korkmayayım?’’ oldu.

Sırplar dağlara kaçan genç Boşnakları kaçtıkları yerlerden çıkarmak için babalarını kullandılar. Babalar oğullarına Sırpların onlara bir şey yapmayacaklarını, çıkıp yanlarına gelmelerini söylüyordu. Ortaya çıkan çocuklar babalarının önünde öldürüldüler. Katledilen insanlar kamyonlarla Boşnak gençlere taşıtıldı, dağlara kaçan on beş bin Boşnak için Sırplar dağlara tanklarla atış yaptılar. Dağlara yerleştirilen keskin nişancılar Boşnakları tek tek katletti. Bu katliama Sırp Özel Kuvvetleri “akrepler” de dâhil oldu. Bu süreçte Birleşmiş Milletler’in yaptığı sadece iki F16’yı kent üzerinde uçurmak oldu. Daha öncesinde alandan çektikleri barış gücü de olaylara müdahale etmedi.

Sırplar, 15-70 yaş arası erkekleri savaş suçları gerekçesiyle sorgulamak için ayırdılar. Otobüslere bindirilen kadınlar Tuzla’da Sırp askerlerinin vicdanına bırakıldı. Binlerce Boşnak Sırpların saldırılarıyla Potaçari’de bulunan Birleşmiş Milletler Barış gücü karargahına sığınmıştı. Sırpların karargâhı sarması ve Birleşmiş Milletler’in alandan çekilmesiyle barış gücüne sığınan insanlar Sırplara bırakıldı. Beş günde tam 8372 Boşnak katledildi.

Birlemiş Milletler barış gücü alandan ayrılırken Mladiç, Karremans’a hediyesini verdi. Boşnaklar, Sırplar tarafından parçalara ayrıldı ve sayısı altmıştan fazla olan toplu mezarlara atıldı. Kimlik tespiti yapılamaması için askerler cesetleri parçaladılar ve krematoryumlarda yaktılar. Bunun yüzünden yıllarca bulunamayan insanlar oldu. Kimlik tespitleri günümüzde halen devam etmektedir.

11 Temmuz 1995 yılında kayıtlara geçen Srebrenitsa katliamı İkinci Dünya Savaşından sonra en büyük etnik kıyım olarak kayıtlara geçti. Bu soykırım İkinci Dünya Savaşından sonra Avrupa topraklarında işlenmiş olan en ağır savaş suçu olarak kabul edilmektedir. Öyle ki soykırımdan sonra Müslümanlar bölgede azınlık durumuna düşmüşlerdir.

Srebrenitsa Katliamının Sembolü Mavi Kelebekler

Sırplar toplu mezarların bulunmaması için mezarları uzak yerlere kazdılar. Dahası uydu resimlerinde manyetik arama yapılamaması için mezarlara metal parçalar bıraktılar.

Toplu mezarların toprağı beslemesi sonucu bulundukları bölgelerde "artemis" çiçekleri çıkmaya başladı. Bu çiçeklerle beraber onlarla beslenen mavi kelebekler ortaya çıktı. Halkın dikkatini çekmesiyle araştırmalar başladı ve toplu mezarlar bulundu.

Uluslararası Adalet Divanı 2007 yılındaki kararında, Eski Yugoslavya’da olanları “soykırım’’ olarak adlandırdı. Ratko Mladiç, Eski Yugoslavya Uluslararasi Ceza Mahkemesi’nde (ICTY) görülen davada müebbet hapis aldı. Lahey Adalet Divanı gerçekleşen olayı soykırım olarak adlandırdı yalnız Sırbistan’ı bununla sorumlu tutmadı. 27 Haziran 2017 yılında Hollanda Mahkemesi, bölgede Birleşmiş Milletler adına bulunan Hollandalıların hatalı ve yasa dışı hareket ettiklerini ve kısmen hatalı olduklarına hükmetti.

Aliya Izzetbegoviç’in dediği gibi: "Soykırımı unutmayın, çünkü unutulan soykırım tekrarlanır."

#Srebrenitsa #Boşnaklar #Sırplar
0
0
0
Kaynakça

TRT Arşiv, “Srebrenitsa Katliamı’’, YouTube, Erişim: 18.07.2023 https://www.youtube.com/watch?v=N0v6FdnMEx0

BBC News Türkçe, Erişim: 18.07.2023 https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-42074470

Diyanet TV, “8372 Srebrenitsa 20. Yıl Belgeseli’’, YouTube, Erişim: 18.07.2023 https://www.youtube.com/watch?v=ylSKyuUdR2M

Özdemir, Büşra İncesu. “Babasının Gözleri Önünde Öldürüldü’’, YouTube, Erişim: 18.07.2023 https://www.youtube.com/watch?v=M60vCR0jtEs

Bekman, Büşranur. “Balkanlardan Yükselen Ağıt: Srebrenitsa Katliamı’’, Temmuz, 2015, 4-8, Erişim: 19.07.2023 

https://www.academia.edu/13944201/Balkanlardan_Yükselen_Ağıt_Srebrenitsa_Katliamı_Temmuz_2015

Ünlü, Yiğit. “Avrupa Birliği Dış Politikasında Soykırım Yaklaşımları: Srebrenitsa Soykırımına İlişkin Vaka Analizi’’, Ocak, 2010, 156-160, Erişim: 19.07.2023

https://9lib.net/document/ozlngrlq-avrupa-birligi-politikasinda-soykirim-yaklasimlari-srebrenitsa-vakasi-analizi.html

Alp, İlker. “Srebrenitsa Soykırımı (Temmuz 1995)’’, TC Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı, Kabul Tarihi: 24.10.2017, Erişim: 19.07.2023

https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/422209

Kaşifiz, “Srebrenitsa Katliamı Nedir? Yaşananlar ve Sorumlular’’, 11.07.2023, Erişim: 19.07.2023

https://kasifiz.com/srebrenitsa-katliami-nedir-yasananlar-ve-sorumlular/

Milli Gazete, “Srebrenitsa Katliamının Simgesi Mavi Kelebekler Nedir? ’’, 11.07.2019, Erişim: 19.07.2023

https://www.milligazete.com.tr/haber/1654865/srebrenitsa-katliaminin-simgesi-mavi-kelebekler-nedir

BENZER MAKALE
Öğretmen Değil Rehber

Öğretmen Değil Rehber

Çoğu zaman kendisine atfedilen kutsallıkla birlikte anılan öğretmenlik mesleğinin de bir tarihsel süreci...

Pelerinin Altındaki Hançer: Sicarii Suikast Örgütü

Pelerinin Altındaki Hançer: Sicarii Suikast Örgütü

Sicarii olarak tanımlanan grup adını suikast faaliyetlerinde kullanılan hançerden almaktadır. Kısa ve kıvrımlı olan...

Birlik ve Konfederasyon Mücadelesi: Amerika iç Savaşı

Birlik ve Konfederasyon Mücadelesi: Amerika iç Savaşı

Amerikan İç Savaşı, ekonomileri tarıma dayalı olan ve köleleri iş gücü olarak kullanan Güney...

Son İsrail-Arap Savaşı: Yom-Kippur Muharebesi

Son İsrail-Arap Savaşı: Yom-Kippur Muharebesi

Suriye ve Mısır önderliğinde Arap Devletleri 1973 yılının 6 Ekim’ine denk gelen Ramazan ayının onuncu gününde,...

Vaat Edilmiş Topraklar Efsanesi ve Siyonizm

Vaat Edilmiş Topraklar Efsanesi ve Siyonizm

Vaat Edilmiş Topraklar (Arz-ı Mev’ud), Tanrı'nın Hz. İbrahim'e ve onun soyundan gelenlere verdiğine inanılan...

Naziler ve Siyonist Ortakları

Naziler ve Siyonist Ortakları

Hitler'e karşı savaş başladığında neredeyse tüm Yahudi örgütleri müttefiklerle güçlerini...

İsrail’i Kuran Terörist Örgütler: Haganah, Irgun ve Lehi

İsrail’i Kuran Terörist Örgütler: Haganah, Irgun ve Lehi

Ortadoğu'yu kan gölüne çeviren İsrail'in kuruluş süreci de katliamlarla doludur. İsrail'in...

Protestanlık Uğruna Bir Savaş: 30 Yıl Savaşı

Protestanlık Uğruna Bir Savaş: 30 Yıl Savaşı

30 yıl savaşları 1618-1648 yılları arasında Almanya merkezli gerçekleşen ama bütün Avrupa’yı içine...

Üç Kralın Savaşı: Vadisseyl Muharebesi

Üç Kralın Savaşı: Vadisseyl Muharebesi

1578 yılında Portekiz Kralı, Muhammed El Mütevekkil’e destek vermek amacıyla ordusuyla Fas’a çıkarma...

Şekerin Acı Tarihi

Şekerin Acı Tarihi

Günümüzde neredeyse her alanda kullandığımız bir ürün olan şeker, Hindistan'dan başlayarak...

ANASAYFA
RASTGELE
KATEGORİLER
POPÜLER
EN YENİLER