Bizans İmparatorluğu'nun En Etkili Silahı: Rum Ateşi

Tarihte bugüne kadar pek çok savaş yapılmış, bu savaşlarda da çeşitli silahlar kullanılmıştır. Bu silahların bir kısmı tarihte iz bırakmış ve çok fazla etkili olmuşken bir kısmı da etkisiz kalmıştır. Bizans İmparatorluğu'nda halka gönderilmiş kutsal bir hediye olarak kabul edilen Rum Ateşi de tarihin seyrini değiştiren, pek çok savaşta kullanılmış önemli silahlardan biridir.

Rum Ateşinin varlığı II. yüzyıldan itibaren bilinse de, tarihte daha çok Bizanslılar tarafından kullanıldığı için Rum Ateşi veya Bizans Ateşi olarak isimlendirilmiştir. Bizanslıların ilahi bir güç olarak nitelendirdikleri bu ateşin hangi maddelerin karışımından elde edildiği uzun süre sır olarak saklansa da daha sonra yapılan çalışmalar sonucunda kükürt, zift ve neftin karışımından elde edildiği anlaşılmıştır.

Bu ateş içerdiği karışım sebebiyle su üzerinde yanabilme özelliğine sahipti. Sıvı ve sudan hafif olan bu karışım, suyun yüzeyine çıkıyor ve suyla söndürülmeye çalışıldığı zaman alevler dahada artıyordu. Bu durum karşısında düşmanlar bu ateşin söndürülemez olduğuna inanıyorlardı. Rum ateşi “Ateşi Bahri, Sıvı Ateş, Grejuva Ateşi, Med Ateşi ve Deniz Ateşi” gibi çok farklı isimlerle çeşitli kaynaklarda yer almıştır.

Bu ateşi ilk olarak Bizanslılar Perslere karşı kullanmışlardır. Dönemin en güçlü ordularından birine sahip olan Perslerin gemilerini yakıp kül etmişlerdir. Bu ateşin değerini çok iyi bilen İmparator II. Romanos’un, yabancıların eline asla geçmemesi gereken şeyler arasında şu üç şeyi saydığı ifade edilmektedir: Bizans imparatorluk kıyafeti, Bizans prensesi ve Rum ateşi.

Bizanslılar her ne kadar bu ateşin yapımını saklasalar da Müslümanlar bu ateşin yapımını öğrenmiştir. Endülüs donanması 844 ve 858’de Viking saldırılarına uğradığı zaman, Rum ateşi ile donatılmış gemiler kullanmış, daha sonra bu ateş ‘neft-i kazıf’ veya ‘harraka’ adlarıyla Haçlı seferleri sırasında da kullanılmıştır.

X. yüzyıla gelindiğinde Rum ateşi Bizans, Kelbî, Fatımî, Endülüs, Trablus, Tarsus donanmalarında ve Girit donanmasında, XI. yüzyılda Akdeniz’deki tüm Müslüman donanmalarında ve ordularında kullanılmıştır. Bu durum, Rum ateşinin Endülüs’ten Hindistan’a kadar yayıldığını göstermektedir.

Rum ateşi sadece savunma yapılırken değil saldırı sırasında da kullanılmaktaydı. Düşman gemi ve kalelerini ateşe vermek için mancınıklarla atılan bombalarda ve basınçla püskürtülen sifon pompaları ve dönen püskürtücüler vasıtasıyla gemilerde de kullanılıyordu. Bizanslılar karada ve denizde kullandıkları bu ateş sayesinde uzun yıllar düşmanlarına karşı üstünlük kurmuşlardır.

Konstantinopolis tarih boyunca pek çok kez kuşatılmış bu kuşatmalar sırasında Bizanslılar bu ateşi kullanarak İstanbul’un fethinin uzun yıllar gecikmesine sebep olmuşlardır. Ta ki Fatih Sultan Mehmet toplarıyla surların önüne gelene kadar…