Konya Bilim Merkezi İlimge

Birinci Yahudi-Roma Savaşı: Büyük İsyan

 Ahmet Şahabettin Gürbüz
 4 dk  398

Birinci Yahudi-Roma Savaşı, Romalılar ile Yahudiler arasında M.S. 66-73 yılları arasında gerçekleşen bir savaştı. Savaş, Romalıların Yahudiye’yi ele geçirmesi ve Süleyman Mabedi’nin yıkılmasıyla sonuçlandı.

İsyanın birçok sebebi bulunmaktadır: İmparator Nero tarafından vali olarak yeni atanan Gessius Florus’un Yahudilere karşı merhametsiz davranışları, Florus’un tapınak hazinesinden on yedi talent (850 kilo altın) istemesi, Pers işgalinden sonra halkın vergiye zorlanması ve bu vergilerin de Roma valileri tarafından kullanılması, yapılan yolsuzluklar, Yahudilerin geleneklerinin yok sayılması, Yahudilere yapılan hoşgörülü olmayan davranışlar, sınıfsal ayrımlar gibi birçok durum isyanın sebepleri arasında yer almaktadır. Yahudi bir Romalı tarihçi olan Josephus’a göre isyanın sebebi Romalı valilerin beceriksizliği ve Yahudi halkına olan kayıtsızlığıdır. Bu durum Yahudi halkının İmparator’a da güvenmemelerine neden olmuştur. İsyan sürecinde öz kimliklerine yapılan saldırılara karşı tepki gösteren Yahudilerin birçoğu öldürülmüştür.


M.S. 27’de Pontius Pilatus bölgeye vali olarak atandı. Yahudileri küçümseyen Pontius Pilatus bölgeye Yahudi dininin yerini alacak bir tarikat getirmek için çalışmalarda bulundu. M.S. 64 yılında ise Gessius Florus bölgeye atandı. O da tıpkı Pilatus ve Roma İmparatoru gibi bölgeye ve Yahudilere karşı kayıtsız ve aşağılayıcı davranıyordu. Pilatus ve ardından gelen valilerden farklı olarak Florus halkın gerilimini azaltacak siyasi zekâya sahip değildi.

İsyan Kudüs yakınlarında Masada adlı kalede başladı. Bölgede henüz Romalılaşmamış Zelotlar isyanın başlangıcında başarılı oldular. Zelotlar bölgedeki 6000 Romalıyı öldürdüler. Florus tam da bu anda siyasi manevra yapmak konusunda ne kadar yetersiz olduğunu gösteren bir hareketle Yahudilerin kutsal tapınağı Süleyman Mabedi’ni yağmaladı ve oradan elde ettiği ganimetle Kudüs’e İmparatorun heykellerini dikti. Bu durum Yahudileri iyice kızdırdı çünkü tapınak sadece dini ibadet merkezi değil aynı zamanda Tanrının yeryüzündeki işaretiydi. İsyan iyice şiddetlendi. Roma imparatoru Nero karışıklığı bastırmak için Lejyon XII Fulminata’yı ve yardımcı birliklerden oluşan Suriye ordusunu bölgeye sevk etti. Yahudiler isyanın başlangıcında başarılı oldu, Roma garnizonunu ani bir saldırıyla yenilgiye uğrattılar ve Yahudiye’yi ele geçirdiler. 66 yılında Kudüs’te eski Baş Rahip Ananus ben Ananus, Joseph ben Gurion ve Joshua ben Gamla tarafından Kudüs’te bir Yahudi hükümeti kuruldu. İmparator Nero, Yahudiye’yi geri almak için Vespasianus komutasında bir ordu gönderdi. Vespasianus ve oğlu Titus önderliğindeki Romalılar 67 yılında Celile’yi ele geçirdiler. Kudüs kuşatması öncesi Roma’da bir iç isyan çıktı ve yeni imparator Vaspasianus oldu. Oğlu Titus ordunun başına geçti ve Kudüs’ü kuşattı. Kuşatma bir yıl sürdü ve her iki taraf için de çok kanlı oldu. Romalıların şehre girmesinin ardından Zelotlar Süleyman Mabedi’ne kaçtılar. Bunun üzerine Romalılar tapınağı ateşe verdiler. Sonunda Romalılar şehri ele geçirdiler ve Yahudilerin kutsal tapınağını yıktılar.


Savaşın sonunda Roma Senato’su Büyük Herod’u bölgeye Yahudi Kralı olarak atadı. Herod genelde tahtta hak iddia edecek herkesi öldüren bir diktatör olarak biliniyordu. Hatta bir önceki Hasmon hanedanından kendi karısı olan Hasmon kralının kızı dâhil bütün hanedan üyelerini öldürmüştü. Roma’nın atadığı bu güçlü kralla birlikte Akdeniz’de Roma hâkimiyeti perçinlenmiş oldu.

Romalıların zaferi Yahudilerde derin yaralar açtı. Yahudi nüfusu açısından savaş adeta yıkıcı bir etkiye mal oldu. Çatışmaların sonunda binlerce kişi öldü, sayısız insan ise köleleştirilip satıldı ve Roma’nın birçok yerine dağıtıldı. Hatta 70.000 kadar Yahudi Roma Kolezyumu’nun inşasında kullanıldı. Yahudilerin en önemli şehri olan Kudüs yok edildi. Romalılar bir lejyonu kalıcı olarak Kudüs’te bırakarak Yahudilerin kontrolünü sıkılaştırdılar. Ayrıca Yahudilere olan sertlikleri konusunda kararlılıklarını da göstermiş oldular. Yahudilere karşı alınan zafer Romalıların kasasını doldurmaya da yaradı. İktidardaki Vespasianus Kudüs zenginliklerini saltanatını güçlendirmek, otoritesini korumak ve oğulları için kullandı.

Yahudi tarihine “Büyük İsyan” olarak geçen ve belli aralıklarla yedi yıl süren savaşın Yahudiler açısından olumlu sayılabilecek yanı ise Yahudi kimliğinin halk arasında yeniden canlanması oldu. Yahudilik adeta kimlik değiştirdi. Süleyman Mabedi, yıkılmasının ardından bir daha inşa edilmedi. Başrahipler’in yerini hahamlar aldı; sinagoglar dinin merkezi, Tevrat ise Yahudilerin en net bilgi kaynağı oldu.

#Yahudi #Roma #Savaş
0
0
0
Kaynakça

Britannica. “First Jewish Revolt”, Erişim 27.01.2024, https://www.britannica.com/event/First-Jewish-Revolt 

Collector, “The Roman-Jewish Wars: Jewish Resistance vs Roman Might”, Erişim 26.01.2024, https://www.thecollector.com/roman-jewish-wars-history/ 

History Maps, “History of Israel”, Erişim 27.01.2024, https://history-maps.com/tr/story/History-of-Israel/event/First-Jewish-Roman-War 

World History Encylopedia. “The Great Jewish Revolt of 66 CE”, Erişim 25.01.2024, https://www.worldhistory.org/article/823/the-great-jewish-revolt-of-66-ce/ 

BENZER MAKALE
Öğretmen Değil Rehber

Öğretmen Değil Rehber

Çoğu zaman kendisine atfedilen kutsallıkla birlikte anılan öğretmenlik mesleğinin de bir tarihsel süreci...

Pelerinin Altındaki Hançer: Sicarii Suikast Örgütü

Pelerinin Altındaki Hançer: Sicarii Suikast Örgütü

Sicarii olarak tanımlanan grup adını suikast faaliyetlerinde kullanılan hançerden almaktadır. Kısa ve kıvrımlı olan...

Birlik ve Konfederasyon Mücadelesi: Amerika iç Savaşı

Birlik ve Konfederasyon Mücadelesi: Amerika iç Savaşı

Amerikan İç Savaşı, ekonomileri tarıma dayalı olan ve köleleri iş gücü olarak kullanan Güney...

Son İsrail-Arap Savaşı: Yom-Kippur Muharebesi

Son İsrail-Arap Savaşı: Yom-Kippur Muharebesi

Suriye ve Mısır önderliğinde Arap Devletleri 1973 yılının 6 Ekim’ine denk gelen Ramazan ayının onuncu gününde,...

Vaat Edilmiş Topraklar Efsanesi ve Siyonizm

Vaat Edilmiş Topraklar Efsanesi ve Siyonizm

Vaat Edilmiş Topraklar (Arz-ı Mev’ud), Tanrı'nın Hz. İbrahim'e ve onun soyundan gelenlere verdiğine inanılan...

Naziler ve Siyonist Ortakları

Naziler ve Siyonist Ortakları

Hitler'e karşı savaş başladığında neredeyse tüm Yahudi örgütleri müttefiklerle güçlerini...

İsrail’i Kuran Terörist Örgütler: Haganah, Irgun ve Lehi

İsrail’i Kuran Terörist Örgütler: Haganah, Irgun ve Lehi

Ortadoğu'yu kan gölüne çeviren İsrail'in kuruluş süreci de katliamlarla doludur. İsrail'in...

Protestanlık Uğruna Bir Savaş: 30 Yıl Savaşı

Protestanlık Uğruna Bir Savaş: 30 Yıl Savaşı

30 yıl savaşları 1618-1648 yılları arasında Almanya merkezli gerçekleşen ama bütün Avrupa’yı içine...

Üç Kralın Savaşı: Vadisseyl Muharebesi

Üç Kralın Savaşı: Vadisseyl Muharebesi

1578 yılında Portekiz Kralı, Muhammed El Mütevekkil’e destek vermek amacıyla ordusuyla Fas’a çıkarma...

Şekerin Acı Tarihi

Şekerin Acı Tarihi

Günümüzde neredeyse her alanda kullandığımız bir ürün olan şeker, Hindistan'dan başlayarak...

ANASAYFA
RASTGELE
KATEGORİLER
POPÜLER
EN YENİLER