Konya Bilim Merkezi İlimge

Zerdüşt'ün Vedası: Sessizlik Kuleleri

 Ahmet Şahabettin Gürbüz
 3 dk  526

Zerdüştlük yaklaşık 4000 yıl önce İran’da ortaya çıkan, Zerdüşt isminde bir rahibe nispet edilen ve günümüzde varlığını devam ettiren eski bir Pers inancıdır. Kutsal kitabı, Avesta’dır. Zerdüşt inancında ateş başta olmak üzere tüm ana elementler (hava, su, toprak) kutsaldır. İran’ın İslam orduları tarafından fethiyle birlikte Zerdüştler Hindistan’a göçmeye başlamışlardır. Zerdüştlük bu tarihten itibaren Hindistan’da gelişme alanı bulmuştur. Günümüzde de en çok mensubunun bulunduğu yer Hindistan’dır.

Zerdüştlerin inancında ölüm, ruhun bedenden ayrılması ve ahirete göç etmesidir. Ölülerin huzurlu ve temiz bir şekilde öbür dünyaya gitmesi için farklı cenaze ritüelleri uygulanır. Aralarında en ilgi çekici olan Dahma’dır.

Dahma, gömmek anlamına gelen “dafma” kelimesinden gelmektedir. Binlerce yıllık Dahma geleneğine göre bir Zerdüşt öldüğü zaman cesedi manevi olarak kirli sayıldığı için önce yıkanır ve kefenlenir. Cesetlere görevli hariç birinin dokunması yasaktır. Daha sonra cenaze görevlileri cesedi sedyeye benzer bir yapı ile bir çeşit mezarlık olan Dahma’ya götürür. Ölen kişi erkekse dış çembere, kadınsa orta çembere, çocuksa en iç çembere bırakılır. Görevliler ölü için dua eder ve leş yiyici hayvanlar cesedi parçalayıp kemikleri ortaya çıkarana kadar beklerler. Bu ritüele ölülerin arındırılması denmiştir. Görevliler cesetleri bıraktıktan sonra yıkanıp temizlenirler. Arınma işleminden yaklaşık 2 hafta sonra Dahma’ya gidip kemikleri toplar ve özel bir havuza atarlar. Bu sayede temizlenen Zerdüşt’ün cennete gidileceğine inanılır. 

Zerdüştlere göre doğaya en az zarar verecek defin yöntemi budur. İnsan bedeni kirli olduğu için kutsal olan ateş, su, hava ve toprak bedenle kirletilmemelidir. Ateşe, havaya, suya zarar vermesin diye ceset yakılmaz ve toprağa, yer altı sularına zarar vermesin diye gömülmez. İşte bu sebeplerden dolayı cesedi, Tanrı tarafından bu iş için görevlendirildiği düşünülen akbabalara teslim etmenin en doğru şey olduğunu düşünürler. Diğer bir sebep ise ahiretteki hesaba temizlenerek çıkılması düşüncesidir. Bu ritüel bedenin öbür dünyaya temiz bir şekilde gitmesine yardımcı olur. Aynı zamanda normal şartlarda yok olması uzun sürecek olan cesedin akbabalar vasıtasıyla parçalanması, koku ve benzeri rahatsız edici durumları engeller.

Dahma adı verilen cenaze kuleleri çorak topraklara inşa edilir. Silindire benzeyen taş duvarlardan oluşur. Yapımında kullanılan malzemenin sert ve kaliteli olmasına büyük önem verilir. Dahmaların inşası, belirlenmesinden yapımına kadar üç aşamadan oluşur. Bunlar temel atılması, tana ayini ve takdis ayinidir. Sessizlik kulesinde yapılan cenaze törenleri Sasaniler ve Persler döneminde yaygınlık kazanmıştır.

İslam devletlerinin tarihsel süreç içerisinde İran'ı bölge bölge fethetmeleriyle birlikte Zerdüştler’in önemli bir kısmı Hindistan’a göçmüştür. Bu sebepten Zerdüştler İran’da kalanlar (Ceberler) ve Hindistan’a göç edenler (Parsiler) olmak üzere ikiye ayrıldılar. Hindistan’daki Parsiler hala geleneklerine bağlı şekilde yaşamaya ve ölülerini sessizlik kulelerine bırakmaya devam etmektedir. Ancak bu bölgedeki akbaba sayısının azlığı önemli bir sorun oluşturmuştur. Bu sayı yetersizliği sebebiyle geleneği devam ettirebilmek için kule yakınlarına akbabaların yaşayabileceği bir şekilde hazırlanmış kuşhaneler inşa edilmiştir.

İran’daki Ceberler ise bir baskı görmemelerine rağmen cesetlerini Dahma’ya götürmekten vazgeçtiler. Bunun yerine dört ana elementi kirletmemek adına ölülerini betona gömer oldular. Amerika ve Avrupa’nın çeşitli yerlerinde yaşayan bazı Zerdüştler, ölüleri mezara gömmek, fırında yakmak gibi uygulamaları da benimsemişlerdir. 

#zerdüşt #mitoloji #sessizlik #ölüm
0
0
0
Kaynakça

Gündüz, Şinasi. (2019). “Yaşayan Dünya Dinleri”, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları. 

Şehristani. (2015) Milel ve Nihal Dinler, Mezhepler ve Felsefi Sistemler Tarihi, Litera Yayıncılık.

“Zoroastrian Towers of Silence: Leaving the Dead for the Vultures |Ancient Origins”, Erişim: 14 Haziran 2023, https://www.ancient-origins.net/history-ancient-traditions/zoroastrian-towers-silence-where-dead-are-left-vultures-007182

“Zerdüştlerin Sessizlik Kuleleri (Dahme) | Atlantis Kütüphanesi”, Erişim: 14 Haziran 2023, https://www.atlantiskutuphanesi.com/tarih/zerdustlerin-sessizlik-kuleleri-dahme/ 

TDV İslâm Ansiklopedisi, MECUSİLİK, Erişim: 14 Haziran 2023, https://islamansiklopedisi.org.tr/mecusilik

BENZER MAKALE
Hristiyanlıkta İkon Anlayışı

Hristiyanlıkta İkon Anlayışı

Yunanca “eikon” sözcüğünden gelen ikon veya ikona, imge, simge, tasvir anlamlarına gelmektedir....

İstanbul Fener Rum Patrikhanesi

İstanbul Fener Rum Patrikhanesi

1054 yılında Hıristiyan kiliseler arasında yaşanan büyük ayrılığın ardından İstanbul'da Roma'dan bağımsız...

Mabedin Kurtuluş Bayramı Hanuka

Mabedin Kurtuluş Bayramı Hanuka

“Işık Festivali”, “Makkabi Bayramı” olarak da bilinen Hanuka, Yahudiler tarafından her yıl Kislev...

Evanjelizm ve Amerika Örneği

Evanjelizm ve Amerika Örneği

Evanjelizm’in Amerika’ya girmesi ve burada sağlam şekilde inşa edilmeye başlaması, İngiltere’de ortaya...

Ölmüş Ataların Geride Kalanları Ziyarete Geldiği Gün: Bon Festivali

Ölmüş Ataların Geride Kalanları Ziyarete Geldiği Gün: Bon Festivali

Obon olarak da adlandırılan Bon festivali, Japonya’da “ataları anma bayramı” olarak kutlanmaktadır. Bon...

Caynizm ve Ahimsa Prensibi

Caynizm ve Ahimsa Prensibi

Caynizm’in dünya üzerinde tanınması ve yaygınlık kazanmasında etkili olan en önemli inanç “ahimsa”...

Şiilik ve Ana İlkeleri

Şiilik ve Ana İlkeleri

Şia, Hz. Peygamber’in vefatından sonra Hz. Ali’nin nass ile halife oluğuna inanır ve imametin kıyamete kadar...

Son Akşam Yemeği Tablosunun Kökeni ve Evharistiya

Son Akşam Yemeği Tablosunun Kökeni ve Evharistiya

Leonardo da Vinci denilince akla gelen eserlerinden biri de hiç şüphesiz Milano’da Santa Maria delle Grazie...

Yahudi Aydınlanma Hareketi: Haskala

Yahudi Aydınlanma Hareketi: Haskala

Yahudiler yüzyıllar boyunca seçilmiş halk olmaları nedeniyle kendilerini her zaman diğer toplumlardan ayrı tutmuş...

Sathya Sai Baba Hareketi

Sathya Sai Baba Hareketi

Aziz Shirdi Sai Baba'nın reenkarnasyonu olduğu kabul edilen Sathya Sai Baba'nın, Hindistan'da başlattığı...

ANASAYFA
RASTGELE
KATEGORİLER
POPÜLER
EN YENİLER