Konya Bilim Merkezi İlimge

Tamamlama ve Denkleştirme Kısayolu: Cebir

 Azime Selin Ekici
 1 dk  392

Matematiğin hiçbir dalında cebirde olduğu kadar işlem ve anlam arasında ilişki yoğunluğu yaşanmaz. Bir cebirsel etkinliği denklem kurma, genelleme ve fonksiyonlarla çalışma olarak karakterize edebiliriz. Aritmetiğin genelleştirilmiş hali olarak düşünebiliriz. Fakat sorun tek seferlik problemleri çözmek değil soyut problemlere de cevap bulabilmekte. Peki cebirsel problemler ve cebirsel gösterimler ilk dönemden beri aynı mı olmuştur? Cebirin de bir tarihi var mıdır?


Eski Mısır’dan günümüze ulaşan en eski matematiksel metin Rhind papirüsüdür. Bu ve diğer metinlerde çok sayıda birinci dereceden bir bilinmeyenli denklem ve çözümleri yer almaktadır. Eski Mısır’da, cebirsel denklemlerin çözümünde bugün kullandığımız semboller kullanılmamıştır. Her şey düz yazı biçiminde yazılmıştır. Babiller, Eski Mısır’daki cebir anlayışını ilerleterek ikinci dereceden denklemler ve doğrusal denklem sistemlerinin çözümleriyle uğraşmışlardır, bilinmeyen olarak da geometrik şekillerin kenar uzunluklarını tanımlamışlardır.

Eski Yunan’da cebir deyince akla Öklid ve Diyofantus gelir. Öklid cebire geometrik bir form vermiştir. Diyofantus ise sembolleştirmeye ve analitik hale getirmeye çalışmıştır. Diyofantus, Batı’da cebirin babası olarak anılır. Babiller, Eski Yunan ve Hintlilerdeki cebirsel eşitliklerin geometrik düşünce biçimi ile çözümü cebir kavramının ortaya çıkmasında etkili olmuştur. Müslüman matematikçiler de cebir biliminin gelişimine katkı sunmuştur .

Cebirin, Harezmi’nin Abbasi halifesi Memun’a ithaf ettiği cebire giriş mahiyetindeki kitabıyla disiplin olmaya başladığı kabul edilmektedir. Harezmi’nin kendisinden önce dağınık ve birbirleriyle bağlantısız halde bulunan unsurları ilk kez tek bir kitapta bir araya getirdiğini söyleyebiliriz. Harezmi cebir kavramını onarım ve tamamlama olarak tanımlamıştır.

Cebiri bir kavram olarak anlamak denklem çözmek ve doğru cevabı bulmaktan daha önemlidir. Çünkü cebir sadece bir matematik kavramı değil, hepimizin günlük hayatında farkında olmadan kullandığı işleme sokma becerisidir.

#cebir #matematik #harizmi #logaritma #bilim tarihi
0
0
0
Kaynakça

Baki, Adnan - Bütüner, Suphi Önder. “Cebirin Tarihsel Gelişimi”.

Cebbar, Ahmed. İslam Bilim Tarihi. İstanbul: Küre Yayınları, 2018.

Kökcü, Ayşe (ed.). İslam Medeniyetinde Bilim Öncüleri, Matematik. İstanbul: Mana yayınları, 2021.

“Algebra | History, Definition, & Facts | Britannica”. Erişim 03 Mart 2023. https://www.britannica.com/science/algebra

“Origins of algebra (video) | Khan Academy”. Erişim 03 Mart 2023. https://www.khanacademy.org/math/algebra/x2f8bb11595b61c86:foundation-algebra/x2f8bb11595b61c86:algebra-overview-history/v/origins-of-algebra?modal=1

BENZER MAKALE
Nasıl Standartlaştık? Metrik Sisteminin Tarihi

Nasıl Standartlaştık? Metrik Sisteminin Tarihi

Metrik sistemi, ilk olarak 1795 yılında Fransızlar tarafından tanıtılan ondalık tabanlı bir ölçüm sistemidir....

Semafordan Telegrafa Geçişte Haberleşme Tarihi

Semafordan Telegrafa Geçişte Haberleşme Tarihi

Telgraf kelimesi, Yunanca “uzak” anlamına gelen “tele” ve “yazar” anlamına gelen “grápheús”...

Tarihte Gerçekleştirilen Uzay Yolculukları

Tarihte Gerçekleştirilen Uzay Yolculukları

İnsanlar çağlar boyunca gökyüzünü incelemiş ve gökyüzünde görülen nesnelerin...

Türkiye'nin İlk İnsanlı Uzay Yolculuğu

Türkiye'nin İlk İnsanlı Uzay Yolculuğu

Millî Uzay Programı kapsamında en az bir Türk vatandaşının bilimsel çalışmalar yapmak üzere uzaya...

Cezeri'nin Filli Su Saati

Cezeri'nin Filli Su Saati

Modern mühendisliğin, robotik ve hidrolik bilimlerinin temelini 12. yüzyılda yaşamış Müslüman bilim...

Bir Saat Neden 60 Dakikadır?

Bir Saat Neden 60 Dakikadır?

Bir günde 24 saat ve bir saatte 60 dakika olmasının nedeni Mısırlıların ve Babillilerin günü bölme şekilleridir....

Unutulmuş Zaman Makineleri: Muvakkithaneler

Unutulmuş Zaman Makineleri: Muvakkithaneler

Muvakkitlerin çalışmalarını yürüttüğü yere ‘Muvakkithane’ denmekteydi. Osmanlı medeniyetinde...

Yedi Sayısının İlginç Tarihi

Yedi Sayısının İlginç Tarihi

Kainatta yedi tane olan ne var? Bu konu üzerinde düşünürsek yedilik sayma düzeninin nereden çıktığını...

Ortak Merkezli Küreler Kuramı

Ortak Merkezli Küreler Kuramı

Yunan filozofları, gezegenlerin hareketlerini rasyonel bir şekilde açıklamaya çalışarak astrolojinin ötesine...

Enigma ve Alan Turing’in Bombesi

Enigma ve Alan Turing’in Bombesi

Alman Enigma makinesi II. Dünya Savaşı sırasında, özellikle de Atlantik Savaşı’nda, Mihver güçlerine...

ANASAYFA
RASTGELE
KATEGORİLER
POPÜLER
EN YENİLER