Konya Bilim Merkezi İlimge

Şiraze Nasıl Kayar?

 Hatice Durak
 1 dk  523

Şiraze, Farsça kökenli bir kelimedir. Türkçe’ye okunduğu şekilde geçmiştir. Kitap ciltlerinin iki ucuna konulan ve yaprakları muntazam tutan, ibrişimden örülmüş ince şerit anlamına gelir. Şirazenin İngilizce karşılığı headband tümcesidir.

Bir kitap ciltlenmeye başlamadan önce kitabın sayfaları ve kapakları ayrı ayrı hazırlanır, daha sonra ise birleştirilme işlemine geçilirdi. Sayfaların hazırlanması, sayfaların dikilmesi ve şiraze örülmesi olmak üzere iki aşamada gerçekleştirilirdi. İlk önce, kağıt tabakaları ikiye katlanırdı. Tabakalardan belirli sayılarda alınıp iç içe konulur ve ‘formalar’ oluşturulurdu. Bu formaların bir kısmı yapılacak kitabın sayfasına göre bir araya getirilir ve birbirine dikilirdi. Dikim işlemiyle formaları oluşturan katlı sayfalar birbirlerine bağlanırdı.

Sonraki aşamada ise kitap sırtı denilen bölümün alt ve üst kısmına el ile şiraze örülürdü. Şiraze örülürken yapraklar ve kitabın kalınlığı göz önünde bulundurularak dikimde bir veya iki iğne ve kitabın kalınlığına uygun iplikler kullanılırdı.

Dikim sırasında kullanılan renkli iplikler ve çeşitli örgü biçimleri şiraze imalinin sanatsal yönlüydü. Bu örgü biçimleri arasında en bilinenleri sıçandişi, sağ-sol yolu, tek baklava, çift baklava, geçmeli, alafranga olarak sıralanır.


Ayrıca şiraze kelimesi ciltçilik sanatının sınırlarını aşmış ve gündelik dilde kullanılan deyimlerin bir parçası haline gelmiştir. Şirazeden çıkmak, şirazesi kaymak deyimleri kitabın sırt kısmında yer alan dikişin bozulmasıyla sayfaların dağılmasını ifade ediyorken mecaz bir anlam kazanmış; düzenin dağılması, bir şeylerin çığırından çıkması durumlarını ifade etmek için kullanılır olmuştur.

#şiraze #cilt #mücellit #kitap
0
0
0
Kaynakça

Mavili, Gurcan. “Yazma Eserlerde Şiraze”. ISMEK-EL SANATLARI DERGİSİ SAYI 16. https://www.academia.edu/42229917/Yazma_Eserlerde_%C5%9Eiraze

Pires, Diana Avelar. “Endbands. A Brief Note on the Earliest Examples: Historic Study, Characteristics, Creating Models”. https://www.academia.edu/33131055/Endbands_A_brief_note_on_the_earliest_examples_historic_study_characteristics_creating_models

Somer, Şekibe Nihal. “Osmanlı Arşiv Belgelerinin Günümüze Ulaşmasının Nedenleri: Kâğıt, Mürekkep ve Cilt Özellikleri”. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi 6 (01 Ocak 2014), 238-274.


BENZER MAKALE
İnsanlar Neden Kravat Takar: Kravatın Öyküsü

İnsanlar Neden Kravat Takar: Kravatın Öyküsü

Hemen hemen her erkeğin dolabında bulunan özel günlerde ya da işe giderken tercih ettiği kravatın tarihi M.Ö....

Baharın Habercisi Adonis Miti

Baharın Habercisi Adonis Miti

Yunan mitolojisinde “Adonis Miti” olarak bilinen, doğadaki ölüm ve yenilenmeyi sembolize ettiği kabul...

Mükemmelliğin Sembolü: Yin Yang

Mükemmelliğin Sembolü: Yin Yang

Birbirine dolanan siyah ve beyaz iki yarım dairenin, her iki tarafında zıt renklerden bir nokta bulunan Yin-Yang sembolü...

Renklerin Tarihi: Mavi Rengin Arayışı

Renklerin Tarihi: Mavi Rengin Arayışı

Maviyi yaygın bir renk olarak düşünmek doğaldır. Mavi, gökyüzü ve okyanus ile ilişkilendirilir....

Duygu ve Gösterişli Güzelliğin Sanata Yansıması: Barok

Duygu ve Gösterişli Güzelliğin Sanata Yansıması: Barok

Barok kelimesi Portekizce “tam yuvarlak olmayan şekilsiz inci” anlamına gelen “barroco” kelimesinden...

Dünyanın En Küçük Ülkesi Vatikan

Dünyanın En Küçük Ülkesi Vatikan

Vatikan, 44 hektarlık bir yüz ölçümüne sahip olması nedeniyle dünyanın en küçük...

Sâmerrâ Ulu Camii ve Koni Biçimli İlginç Minaresi

Sâmerrâ Ulu Camii ve Koni Biçimli İlginç Minaresi

Samarra Ulu Camii, Irak'ın Samarra şehrinde bulunmaktadır ve Sâmerrâ 'da bulunan en önemli tarihi...

Bir Ramazan Geleneği: Hurmalar

Bir Ramazan Geleneği: Hurmalar

Hurma palmiyesi olarak bilinen büyük bir ağaçta yetişen hurma dünyanın en tatlı meyvelerinden biridir....

Antik Mısır’ın Sınırları Aşan “Ankh” Sembolü

Antik Mısır’ın Sınırları Aşan “Ankh” Sembolü

“Ankh” sembolü, “yaşamın haçı, hayatın sembolü” olarak bilinmekte ve düz bir...

İslam'ın İkinci Büyük Buluşması: Bishwa Ijtema

İslam'ın İkinci Büyük Buluşması: Bishwa Ijtema

Bishwa Bengalce "dünya", ijtema ise Arapça 'içtima' yani "toplantı" anlamına gelir. "Dünya...

ANASAYFA
RASTGELE
KATEGORİLER
POPÜLER
EN YENİLER