Ölümün Yaşamı Yendiği Şehir: Colma

"Sessizlerin Şehri”, “Ruhlar Şehri" olarak da bilinen Colma, Amerika’nın Kaliforniya eyaletindeki San Mateo ilçesinde bulunan küçük bir kasabadır. Görünüşte sıradan olan bu kasabayı benzersiz kılan şey ise büyük oranda ölülerden oluşan bir nüfusa sahip olmasıdır.

1800’lü yılların başında nüfus patlaması ve salgın hastalıkların artması nedeniyle çoğalan ölümler San Francisco’da mezarlıkların rahatsız edici hale gelmesine ve sağlık açısından tehlike oluşturmasına neden olmuştur. Artan ölümler nedeniyle mezarlıkların genişletilmesi isteği de belediye tarafından reddedilince, ölüler için yeni yerler aranmıştır. Hastalıkların bulaşma riski, mezarlıkların yetersiz hale gelmesi ve San Francisco sınırları içindeki sınırlı miktardaki arazinin mezarlıklarda israf edilemeyecek kadar değerli olduğunun kabul edilmesi nedeniyle, San Francisco’nun güneyinde bulunan Colma kasabası ölüler için popüler hale gelmiştir. Ayrıca mezarlıkların gayrimenkul israfı olarak görülmesi de bu düşüncenin desteklenmesine neden olmuştur.

1886 yılında San Francisco Katolik Başpiskoposluğu, “Holy Cross Katolik Mezarlığı” için eskiden tarım arazisi olan 300 dönümlük bir yer satın aldı. San Francisco’da cenaze törenlerinin sonunun geldiğini anlayan mezarlık işletmeleri de Colma’dan büyük tarım arazileri almaya başlamışlardı. San Francisco hattının 5 mil güneyinde kalan bu bölge, şehirden ulaşımın kolay olması nedeniyle tercih edilmişti. O dönemde at, at arabası ve trenle ulaşımın kolay olduğu bu kasaba, geride kalanların ölen sevdiklerini ziyaret etmeleri açısından günübirlik bir yolculuklar için uygundu. Bu gün Colma’da Cypress Lawn Memorial Park, Holy Cross Mezarlığı, Woodlawn Memorial Park ve hayvan mezarlığı da dâhil olmak üzere çok sayıda mezarlık bulunmaktadır. Artan mezarlıklar nedeniyle Colma, zaman içerisinde çiçekçiler ve anıt işletmeleri ile dolmaya başlamış ve “mezarlık şehri” olarak ünlenmiştir.

1914 yılında San Francisco’da bulunan mezarların tahliye edilmesi emri verilmiştir. 1920 yılında ise mezarlıklar boşaltılmaya başlanmıştır. Uzun süren mahkeme savaşlarının ardından 1937 yılında resmileşen bu kararla geride kalan cesetlerin de San Francisco mezarlıklarından çıkarılma işlemi gerçekleştirilmiştir. Son derece zahmetli olan bu işlem gerçekleştirilirken tabutları iyi durumda olan cesetler tabutları ile beraber taşınmış, tabutları bozulmuş olan cesetler ise kemikleri kutulara yerleştirilerek götürülmüştür. Yaklaşık olarak 130.000 cesedin mezarlıklardan çıkarılarak Colma’ya taşındığı bilinmektedir. Pek çok cesedin de ölenleri simgeleyen tek bir anıt yapılarak toplu halde gömüldüğü söylenmektedir. Çünkü cesetlerin taşınma işlemi ücretsiz olarak gerçekleştirilse de mezar taşlarının taşınması için ücret istenmiştir. Bu durumda ölen kişinin geride kalan kimsesinin olmadığı düşünülerek mezar taşı geride bırakılmış, sadece cesetler taşınmıştır.

1924 yılında bir nekropol olarak kurulmuş olan Colma, San Francisco tarihinin önde gelen isimleri de dâhil olmak üzere birçok önemli şahsa son dinlenme yeri olarak ev sahipliği yapmaktadır. Turistler için son derece farklı bir tecrübe olan Colma’da gerçekleştirilen etkinliklerle, şehrin bir nekropol olma kimliğini benimsediği açıkça görülmektedir.