Konya Bilim Merkezi İlimge

Malumat Deryası: Vikipedi mi? Ansiklopedi mi?

 Yusuf Sevim
 1 dk  309

Ansiklopedi, Yunanca ‘Enkyklios’ ve ‘Paideia’ kelimelerinin birleşiminden ortaya çıkmış bir terimdir. Enkyklios; kapsayan, halka gibi çevreleyen demektir. Paideia ise çocuk+yer eki ile çocuk yetiştirilen yer manasına gelir. İki kelimeye beraber bakarsak; çocuk yetiştirme, çocukları bir çevreye sokma, kültür edindirme anlamlarına erişiriz. Ansiklopedi kelimesi İngilizce ve Fransızca diline 16. yüzyılda eğitim-öğretim, talim ve terbiye anlamında girmiştir. Kelime, 17. yüzyılda her alanda bilgi veren, konuların bir düzene göre işlendiği başvuru kitaplarına uyarlanmıştır.

Ansiklopediler iç dizayn olarak alfabetik ve konularına göre sistematik şeklinde ikiye ayrılır. Hitap ettiği kitle açısından ise genel ve uzmanlık ansiklopedileri olarak ikiye ayırabiliriz. Meşhur ilk ansiklopedi örneği, 18. yüzyılda yazılan Encyclopédie ou Dictionnaire raisonné des Sciences, des Arts, et des Métiers (Ansiklopedi ya da Bilimler, Sanatlar ve Zanaat Kollarının Açıklamalı Sözlüğü) isimli Fransızca ansiklopedidir. Diderot ile d’Alembert’in yayım direktörlüğünde 150’nin üzerinde yazarın katkı sunduğu 28 ciltlik eser Aydınlanma düşüncesinin sembolü haline gelmiştir. Encylopaedia Britannica ise bu anlamda yazılmış olan ikinci ansiklopedidir.






Ansiklopedi sözcüğü eski Türkçe’ye Muhitü’l Maarif şeklinde geçmiştir ve bilgilerin çevrimi anlamına gelmektedir. Türkçe ilk ansiklopedi Şemsettin Sami’nin 1889’da çıkardığı 6 ciltlik Kamusü’l A’lam’dır (Özel İsimler Sözlüğü).



Ansiklopediler günümüzde toplumsal hayattaki yerini sanal, uluslararası ve aşkın bir ansiklopedi olan Wikipedi’ye bırakmıştır. 2001 yılında yayın hayatına başlayan ansiklopedi Hawaii dilindeki hızlı anlamına gelen WikiWiki den türemiştir. Kelimenin anlamı ‘hızlı çocuk’ demektir.

Ortaya çıktığı çağda bilgilerin eriştiği son noktayı gösteren bir külliyat olma amacını taşıyan ansiklopediler yirminci yüzyılda ulusal inşanın bir nesnesi haline gelmiştir. Günümüzde ise herkesin ulaşabildiği çok dilli, sanal bir ansiklopedi olan Vikipedi ile hayatiyetini sürdürmektedir.

#ansiklopedi #vikipedi #aydınlanma
0
0
0
Kaynakça

Aksoy, Bülent. Kelimelerin Dünyasında Gezintiler. 2. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları, 2022.

Nişanyan, Sevan. Çağdaş Türkçenin Etimolojisi. 2. Baskı. İstanbul: Liberus Yayınları, 2022.

BENZER MAKALE
İnsanlar Neden Kravat Takar: Kravatın Öyküsü

İnsanlar Neden Kravat Takar: Kravatın Öyküsü

Hemen hemen her erkeğin dolabında bulunan özel günlerde ya da işe giderken tercih ettiği kravatın tarihi M.Ö....

Baharın Habercisi Adonis Miti

Baharın Habercisi Adonis Miti

Yunan mitolojisinde “Adonis Miti” olarak bilinen, doğadaki ölüm ve yenilenmeyi sembolize ettiği kabul...

Mükemmelliğin Sembolü: Yin Yang

Mükemmelliğin Sembolü: Yin Yang

Birbirine dolanan siyah ve beyaz iki yarım dairenin, her iki tarafında zıt renklerden bir nokta bulunan Yin-Yang sembolü...

Renklerin Tarihi: Mavi Rengin Arayışı

Renklerin Tarihi: Mavi Rengin Arayışı

Maviyi yaygın bir renk olarak düşünmek doğaldır. Mavi, gökyüzü ve okyanus ile ilişkilendirilir....

Duygu ve Gösterişli Güzelliğin Sanata Yansıması: Barok

Duygu ve Gösterişli Güzelliğin Sanata Yansıması: Barok

Barok kelimesi Portekizce “tam yuvarlak olmayan şekilsiz inci” anlamına gelen “barroco” kelimesinden...

Dünyanın En Küçük Ülkesi Vatikan

Dünyanın En Küçük Ülkesi Vatikan

Vatikan, 44 hektarlık bir yüz ölçümüne sahip olması nedeniyle dünyanın en küçük...

Sâmerrâ Ulu Camii ve Koni Biçimli İlginç Minaresi

Sâmerrâ Ulu Camii ve Koni Biçimli İlginç Minaresi

Samarra Ulu Camii, Irak'ın Samarra şehrinde bulunmaktadır ve Sâmerrâ 'da bulunan en önemli tarihi...

Bir Ramazan Geleneği: Hurmalar

Bir Ramazan Geleneği: Hurmalar

Hurma palmiyesi olarak bilinen büyük bir ağaçta yetişen hurma dünyanın en tatlı meyvelerinden biridir....

Antik Mısır’ın Sınırları Aşan “Ankh” Sembolü

Antik Mısır’ın Sınırları Aşan “Ankh” Sembolü

“Ankh” sembolü, “yaşamın haçı, hayatın sembolü” olarak bilinmekte ve düz bir...

İslam'ın İkinci Büyük Buluşması: Bishwa Ijtema

İslam'ın İkinci Büyük Buluşması: Bishwa Ijtema

Bishwa Bengalce "dünya", ijtema ise Arapça 'içtima' yani "toplantı" anlamına gelir. "Dünya...

ANASAYFA
RASTGELE
KATEGORİLER
POPÜLER
EN YENİLER