Konya Bilim Merkezi İlimge

Esansların Esası

 Hatice Durak
 2 dk  419

Esans kelimesi Fransızca kökenli bir kelime olup "bir şeyin varlığı veya özü, bitkisel öz, parfüm" anlamlarına gelen "essence" sözcüğüne dayanmaktadır. Bu kelimenin Latincedeki karşılığı ise "öz, ana madde" anlamına gelen "essentia" kelimesidir.

Kelime ilk olarak "herhangi bir şeyin temel unsuru" şeklindeki genel anlamı ile 1650'lerde İngilizce'de kayıtlara geçmiştir. "Bir şeye özel karakterini veren bileşen" anlamı her ne kadar 1600'lü yıllara dayansa da 1650’li yıllarda kayıtlara geçen anlamıyla özellikle bitkilerden elde edilen damıtılmış yağlar kastedilmiştir. 1700’lü yıllarda ise bu kelime "koku, parfüm" anlamlarında kullanmaya başlanmıştır.

Esansların esaslı tarihi sadece kelime kökeni ile de sınırlı değildir. Bu kokuların kullanımı ve üretiminin tarih öncesine; Eski Mısıra kadar dayandığı bilinmektedir. Bu kokuların kullanım amacı ve alanı ise hayli genişti. Örneğin dinî merasimlerde, farklı ritüellerde, cenaze ve defin işlerinde kullanılıyor hatta tabutlarda esans şekilleri resmediliyordu. Bununla beraber özellikle Osmanlı saraylarında güzel koku ve buhura önem verilmiş, tıbbi işlerde ve kozmetik maksadıyla da kullanılmıştır. Bu miskler arasında en çok tercih edilenler ise gül, amber ve misk kokularıydı.


Osmanlı padişahlarının her birinin kendine özel kokusu da vardı. Örneğin Fatih Sultan Mehmet sandal ağacı ve menekşeyi; II. Abdülhamid en çok mimoza kokusunu severdi. Yavuz Sultan Selim ise kehribar kokusunu ve tatlı kokuları daha çok tercih ederdi. Kanuni Sultan Süleyman sandal ağacı gibi baskın esansları severdi. Valide sultanlar arasında en bilinenlerden birisi olan Hürrem Sultan'ın ise, yasemin, lavanta, ıhlamur, karanfil ve gül kokularını sevdiği bilinir.

Peki ya bu esansların bir diğer esası da seslerin sahip olduğu gibi bir titreşime ve insan duyguları üzerindeki önemli etkilere sahip olması olabilir mi? Elbette çünkü kimi kokuların duygular üzerinde olumlu etkiler bıraktığı, kimilerinin de duyguları olumsuz etkilediği tespit edilmiştir. Bununla beraber her koku her insanda aynı etkiye de sahip olmayabilir. Örneğin lavanta ve portakal kokusu duygular üzerinde pozitif bir etkiye sahipken, nane ve biberiye kokusunun daha uyarıcı bir etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir.

#Esans #kokular #lavanta
0
0
0
Kaynakça

Renkveren, Deniz. “Ottoman Scent Culture Comes to Topkapı Palace”. Daily Sabah. 08 Ekim 2016. Erişim 08 Ocak 2023. https://www.dailysabah.com/feature/2016/10/08/ottoman-scent-culture-comes-to-topkapi-palace

Wiktionary, 25 Kasım 2022. https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=essence&oldid=69930940

“Essence | Etymology, Origin and Meaning of Essence by Etymonline”. Erişim 08 Ocak 2023. https://www.etymonline.com/word/essence

Sükke. “Fragrance Culture in the Ottoman Empire”. Erişim 08 Ocak 2023. https://store.sukkeparfum.com/en/blogs/news/osmanlida-koku-kulturu

Coşkun, Hamit - Akben, Cantürk. “Aromatik Kokuların Bilişsel ve Duygusal Etkileri Üzerine Bir İnceleme”. Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi 8/1/14 (15 Haziran 2018), 215-235. https://doi.org/10.23863/kalem.2018.101

BENZER MAKALE
İnsanlar Neden Kravat Takar: Kravatın Öyküsü

İnsanlar Neden Kravat Takar: Kravatın Öyküsü

Hemen hemen her erkeğin dolabında bulunan özel günlerde ya da işe giderken tercih ettiği kravatın tarihi M.Ö....

Baharın Habercisi Adonis Miti

Baharın Habercisi Adonis Miti

Yunan mitolojisinde “Adonis Miti” olarak bilinen, doğadaki ölüm ve yenilenmeyi sembolize ettiği kabul...

Mükemmelliğin Sembolü: Yin Yang

Mükemmelliğin Sembolü: Yin Yang

Birbirine dolanan siyah ve beyaz iki yarım dairenin, her iki tarafında zıt renklerden bir nokta bulunan Yin-Yang sembolü...

Renklerin Tarihi: Mavi Rengin Arayışı

Renklerin Tarihi: Mavi Rengin Arayışı

Maviyi yaygın bir renk olarak düşünmek doğaldır. Mavi, gökyüzü ve okyanus ile ilişkilendirilir....

Duygu ve Gösterişli Güzelliğin Sanata Yansıması: Barok

Duygu ve Gösterişli Güzelliğin Sanata Yansıması: Barok

Barok kelimesi Portekizce “tam yuvarlak olmayan şekilsiz inci” anlamına gelen “barroco” kelimesinden...

Dünyanın En Küçük Ülkesi Vatikan

Dünyanın En Küçük Ülkesi Vatikan

Vatikan, 44 hektarlık bir yüz ölçümüne sahip olması nedeniyle dünyanın en küçük...

Sâmerrâ Ulu Camii ve Koni Biçimli İlginç Minaresi

Sâmerrâ Ulu Camii ve Koni Biçimli İlginç Minaresi

Samarra Ulu Camii, Irak'ın Samarra şehrinde bulunmaktadır ve Sâmerrâ 'da bulunan en önemli tarihi...

Bir Ramazan Geleneği: Hurmalar

Bir Ramazan Geleneği: Hurmalar

Hurma palmiyesi olarak bilinen büyük bir ağaçta yetişen hurma dünyanın en tatlı meyvelerinden biridir....

Antik Mısır’ın Sınırları Aşan “Ankh” Sembolü

Antik Mısır’ın Sınırları Aşan “Ankh” Sembolü

“Ankh” sembolü, “yaşamın haçı, hayatın sembolü” olarak bilinmekte ve düz bir...

İslam'ın İkinci Büyük Buluşması: Bishwa Ijtema

İslam'ın İkinci Büyük Buluşması: Bishwa Ijtema

Bishwa Bengalce "dünya", ijtema ise Arapça 'içtima' yani "toplantı" anlamına gelir. "Dünya...

ANASAYFA
RASTGELE
KATEGORİLER
POPÜLER
EN YENİLER